รักษาปวดหลังด้วยคลื่นวิทยุ วิธีบำบัดที่ช่วยลดอาการปวดระยะยาว

การใช้ชีวิตง่ายๆ กลายเป็นเรื่องยากลำบาก หลายคนต้องทนทุกข์กับความปวดที่ไม่จบสิ้น ลองมาหลายวิธีแต่ก็ยังไม่พ้นจากวงจรเดิม บางคนถึงขั้นหมดหวังกับการรักษา เพราะกลัวการผ่าตัด หรือมีโรคประจำตัวที่ทำให้ไม่สามารถผ่าตัดได้ เทคโนโลยีทางการแพทย์ที่ถูกพัฒนาขึ้นเพื่อจัดการกับอาการปวดหลังที่ต้นเหตุ นั่นคือ การรักษาด้วยคลื่นวิทยุ (Radiofrequency Ablation) เป็นการใช้พลังงานความร้อนที่ควบคุมได้อย่างแม่นยำ เข้าไปจัดการกับเส้นประสาทขนาดเล็กที่นำสัญญาณความเจ็บปวดโดยเฉพาะ ทางเลือกใหม่ที่ไม่ต้องผ่าตัด ไม่ต้องนอนโรงพยาบาล และช่วยลดอาการปวดหลังได้ บทความนี้จะพาคุณไปเข้าใจลึกถึงวิธีการทำงานของคลื่นวิทยุ ข้อดี ข้อควรระวัง และคำตอบสำหรับทุกข้อสงสัยที่คุณมีเกี่ยวกับการรักษาอาการปวดหลังแบบนี้ เพื่อให้คุณได้ข้อมูลที่ครบถ้วนและตัดสินใจได้อย่างมั่นใจ

สาเหตุของอาการปวดหลังคืออะไร

สาเหตุของอาการปวดหลังนั้นมีความซับซ้อนและเกิดได้จากหลายปัจจัย ไม่ว่าจะเป็นการบาดเจ็บจากการใช้งานที่ไม่เหมาะสม เช่น การยกของหนัก การนั่งทำงานในท่าเดิมนานๆ หรือการเล่นกีฬา นอกจากนี้ ความเสื่อมตามวัยก็เป็นอีกปัจจัยสำคัญที่ทำให้โครงสร้างกระดูกสันหลังอ่อนแอลง รวมถึงอุบัติเหตุ การติดเชื้อ หรือในบางกรณีอาจเกิดจากมะเร็งที่แพร่กระจายมายังกระดูกสันหลังได้ อาการปวดอาจไม่ได้มาจากกระดูกสันหลังโดยตรง แต่อาจเกิดจากอวัยวะภายใน เช่น ตับอ่อนอักเสบ หรือกรวยไตอักเสบได้เช่นกัน โดยรวมแล้ว ปัจจัยหลักมักเกี่ยวข้องกับการใช้งานร่างกายในท่าทางหรือปริมาณที่ไม่สอดคล้องกับความแข็งแรงของกล้ามเนื้อและกระดูกสันหลัง ทำให้เกิดการบาดเจ็บสะสมได้

อาการปวดหลังที่มาจากข้อต่อกระดูกสันหลัง (Facet Joint Pain)

ในบรรดาสาเหตุต่างๆ อาการปวดที่เกิดจาก ข้อต่อกระดูกสันหลัง หรือ ข้อ Facet Joint เป็นสาเหตุที่พบได้บ่อย โดยเฉพาะในกลุ่มผู้ที่มีอาการปวดคอและหลังเรื้อรัง ข้อต่อฟาเซ็ตเป็นข้อต่อขนาดเล็กที่อยู่ด้านหลังของกระดูกสันหลังแต่ละปล้อง ทำหน้าที่เชื่อมต่อกระดูกสันหลังเข้าด้วยกัน ช่วยในการเคลื่อนไหว เช่น การก้ม การเงย หรือการบิดตัว และให้ความมั่นคงแก่แนวกระดูกสันหลัง เมื่อข้อต่อเหล่านี้เกิดการอักเสบหรือเสื่อมสภาพ จะส่งผลให้เกิดอาการปวด

กลไกการเกิดความปวดจากข้อต่อกระดูกสันหลัง

ลักษณะอาการปวดที่มาจากข้อต่อฟาเซ็ตมีความจำเพาะเจาะจง โดยมักจะมีอาการที่รู้สึกปวดบริเวณหลังส่วนล่าง หรือบริเวณคอ ตรงตำแหน่งของข้อต่อที่มีปัญหา อาการปวดสามารถร้าวไปยังบริเวณใกล้เคียงได้ หากเป็นที่หลังส่วนล่าง อาจปวดร้าวลงสะโพกและต้นขาด้านหลัง แต่โดยส่วนใหญ่มักไม่ร้าวลงไปต่ำกว่าเข่า หากเป็นที่คอ อาจปวดร้าวไปที่บ่า หัวไหล่ หรือหลังส่วนบน แต่ไม่ค่อยร้าวลงไปถึงนิ้วมือ ลักษณะการปวดร้าวนี้จะแตกต่างจากการปวดร้าวของหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท

อาการปวดมักเป็นมากขึ้นในช่วงเช้า หลังตื่นนอน หรือหลังจากอยู่ในท่าใดท่าหนึ่งนานๆ เช่น การนั่งขับรถ การแอ่นตัวไปด้านหลัง หรือการบิดตัว มักกระตุ้นให้ปวดมากขึ้น บางครั้งอาจรู้สึกข้อติดขัด หรือมีเสียงดังกรอบแกรบที่หลังขณะขยับตัวหลังจากอยู่ในท่าเดิมนานๆ

ความรู้สึกปวดจากข้อต่อฟาเซ็ต

เกิดจากการที่ข้อต่อที่อักเสบหรือเสื่อมส่งสัญญาณความเจ็บปวดผ่านเส้นประสาทขนาดเล็ก เส้นประสาทเหล่านี้ทำหน้าที่รับความรู้สึกจากบริเวณข้อต่อและส่งสัญญาณผ่านไขสันหลังขึ้นไปยังสมอง ทำให้เรารับรู้ถึงความเจ็บปวด สำหรับข้อต่อฟาเซ็ต จะมีแขนงเส้นประสาทขนาดเล็กที่เรียกว่า "Medial Branch Nerves" ทำหน้าที่รับความรู้สึกเจ็บปวดจากข้อต่อโดยตรง เมื่อข้อต่อฟาเซ็ตเกิดการอักเสบหรือเสื่อม เส้นประสาท Medial Branch เหล่านี้จะถูกกระตุ้นและส่งสัญญาณความปวดไปยังสมอง การทำความเข้าใจกลไกนี้มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการวินิจฉัยและการรักษา เช่น การรักษาด้วยคลื่นวิทยุ (Radiofrequency Ablation) ซึ่งมุ่งเป้าไปที่การใช้ความร้อนจี้ทำลายเส้นประสาท Medial Branch เพื่อหยุดการส่งสัญญาณความปวดจากข้อต่อฟาเซ็ตไปยังสมอง

การรักษาด้วยคลื่นวิทยุความถี่สูง (Radiofrequency Neurotomy) คืออะไร?

การรักษาด้วยคลื่นวิทยุความถี่สูง หรือ Radiofrequency Neurotomy เป็นหัตถการทางการแพทย์ที่ใช้เทคโนโลยีคลื่นวิทยุความถี่สูงในการรักษาอาการปวดเรื้อรัง โดยเฉพาะอาการปวดที่เกิดจากข้อต่อกระดูกสันหลัง หลักการสำคัญของวิธีนี้คือการใช้คลื่นวิทยุความถี่สูงเปลี่ยนเป็นพลังงานความร้อนที่ควบคุมได้อย่างแม่นยำ เพื่อจี้ไปยังเส้นประสาทขนาดเล็กที่เรียกว่า Medial Branch Nerves ซึ่งทำหน้าที่นำสัญญาณความปวดจากข้อต่อกระดูกสันหลังไปยังสมอง วัตถุประสงค์หลักคือการสกัดกั้นหรือระงับการส่งสัญญาณความปวดจากเส้นประสาทนั้น ทำให้ผู้ป่วยรู้สึกปวดลดลงโดยไม่จำเป็นต้องผ่าตัดใหญ่


เทคโนโลยีคลื่นวิทยุความถี่สูงทำงานโดยอาศัยหลักการของการเปลี่ยนคลื่นวิทยุให้กลายเป็นพลังงานความร้อน แพทย์จะใช้เข็มพิเศษที่มีขนาดเล็กสอดเข้าไปยังบริเวณที่ตั้งของเส้นประสาท Medial Branch ที่เป็นเป้าหมาย โดยใช้การนำทางด้วยเครื่องเอกซเรย์เพื่อความแม่นยำสูงสุด จากนั้นจะปล่อยคลื่นวิทยุความถี่สูงผ่านปลายเข็ม ทำให้เกิดความร้อนประมาณ 80-90 องศาเซลเซียส ซึ่งเพียงพอที่จะทำลายเส้นประสาทเฉพาะจุดได้โดยไม่ทำให้เนื้อเยื่อโดยรอบได้รับความเสียหาย พลังงานความร้อนจะถูกควบคุมทั้งในแง่ของอุณหภูมิและระยะเวลาที่ใช้ เพื่อให้ได้ผลการรักษาที่มีประสิทธิภาพและปลอดภัยที่สุด

กลไกการระงับการนำสัญญาณความปวด

กลไกหลักของการรักษาด้วยคลื่นวิทยุความถี่สูงอยู่ที่การทำลายเส้นประสาท Medial Branch อย่างมีเป้าหมายและแม่นยำ เมื่อเส้นประสาทเหล่านี้ถูกทำลายด้วยความร้อน จะไม่สามารถส่งสัญญาณความปวดจากข้อต่อกระดูกสันหลังที่เสื่อมหรืออักเสบไปยังสมองได้ ทำให้สมองไม่สามารถรับรู้ถึงความเจ็บปวดที่เกิดขึ้น แม้ว่าข้อต่อจะยังคงมีการอักเสบหรือเสื่อมสภาพอยู่ก็ตาม การระงับการนำสัญญาณความปวดนี้ไม่ได้เป็นการแก้ไขปัญหาที่ต้นเหตุของการอักเสบหรือการเสื่อมของข้อต่อโดยตรง แต่เป็นการตัดวงจรการรับรู้ความปวด ทำให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นและสามารถกลับมาทำกิจวัตรประจำวันได้โดยไม่ต้องทนทุกข์กับความเจ็บปวด

กลุ่มผู้ป่วยที่เหมาะสมกับการรักษา

การรักษาวิธีนี้อาจไม่เหมาะกับผู้ป่วยที่มีการติดเชื้อ มีความผิดปกติของการแข็งตัวของเลือด หรือมีอาการปวดที่ไม่ได้มาจากข้อต่อฟาเซ็ต เช่น อาการปวดจากหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท การวินิจฉัยที่ถูกต้องและแม่นยำจึงมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อความสำเร็จของการรักษา ส่วนการรักษาด้วยคลื่นวิทยุความถี่สูงเหมาะสำหรับผู้ป่วยที่มีอาการปวดเรื้อรังจากข้อต่อกระดูกสันหลังที่ไม่ตอบสนองต่อการรักษาแบบอนุรักษ์นิยม เช่น การใช้ยาแก้ปวด กายภาพบำบัด หรือการฉีดยาเข้าข้อ โดยทั่วไป ผู้ป่วยที่เหมาะสมกับการรักษาวิธีนี้คือ

• ผู้ที่มีอาการปวดคอหรือหลังเรื้อรัง

• ผู้ที่ได้รับการยืนยันว่าอาการปวดมาจากข้อต่อฟาเซ็ตโดยการฉีดยาชาเข้าบริเวณเส้นประสาท Medial Branch (Medial Branch Block) แล้วอาการปวดดีขึ้น
  

• ผู้ที่มีข้อจำกัดในการผ่าตัด หรือไม่ต้องการรับการผ่าตัด
  

• ผู้ที่มีปัญหาจากการใช้ยาแก้ปวดเป็นเวลานาน เช่น ผลข้างเคียงจากยา

ข้อได้เปรียบเมื่อเทียบกับวิธีการรักษาอื่นๆ

• เป็นหัตถการที่มีความเสี่ยงต่ำและไม่ต้องผ่าตัดใหญ่ ทำให้ผู้ป่วยฟื้นตัวได้เร็ว

• ใช้เวลาในการทำหัตถการไม่นาน โดยทั่วไปประมาณ 30-60 นาที

• ผู้ป่วยไม่จำเป็นต้องนอนโรงพยาบาล สามารถกลับบ้านได้ในวันเดียวกัน
  

• ให้ผลการรักษาที่ยาวนานกว่าการฉีดยาสเตียรอยด์เข้าข้อ โดยอาจให้ผลการรักษาตั้งแต่ 6 เดือนถึง 2 ปี หรือในบางกรณีอาจนานกว่านั้น
  

• ลดการพึ่งพายาแก้ปวดในระยะยาว ช่วยลดผลข้างเคียงจากการใช้ยา
  

• สามารถทำซ้ำได้หากอาการปวดกลับมาอีก เนื่องจากเส้นประสาทสามารถงอกใหม่ได้ในบางกรณี

ท้ายบทความ

แม้ว่าการรักษาด้วยคลื่นวิทยุความถี่สูงจะไม่ได้แก้ไขปัญหาที่ต้นเหตุของความเสื่อมหรือการอักเสบของข้อต่อกระดูกสันหลัง แต่ก็เป็นทางเลือกที่มีประสิทธิภาพสำหรับผู้ป่วยที่ต้องการบรรเทาอาการปวดในระยะยาวโดยไม่ต้องผ่าตัดด้วย ถือเป็นทางเลือกในการรักษาในปัจจุบันที่ช่วยให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น สามารถกลับมาทำกิจกรรมต่างๆ และใช้ชีวิตประจำวันได้อย่างปกติ ซึ่งก็เป็นเป้าหมายสำคัญของการรักษาอาการปวดเรื้อรัง